"Beste Kamervoorzitter Dewael, wij staan voor u klaar! Racisme is een structureel probleem dat geworteld is in ons koloniaal verleden. Als je blijft doen, zoals je het altijd al gedaan hebt, zal je blijven tegenkomen wat je altijd al tegenkwam." Deze oproep van artistiek leider Chokri Ben Chikha staat sinds vandaag te lezen op De Wereld Morgen en Apache.be.

Kamervoorzitter Patrick Dewael (Open Vld) kwam afgelopen vrijdag (12/06) met het voorstel om een waarheids- en verzoeningscommissie op te richten, die “alle aspecten van het koloniale verleden” van België en Congo moet onderzoeken. Alhoewel het oprichten van zo’n commissie een lovenswaardig initiatief is, stelt Kamervoorzitter Dewael in principe niets nieuws voor. Als theatergezelschap Action Zoo Humain richtten wij namelijk al verschillende Vlaamse en internationale waarheidscommissies op rondom het koloniale verleden van België en het hedendaagse racisme.

We werkten hiervoor samen met geëngageerde kunstenaars, prominente politici, topwetenschappers (KU Leuven, UA en UGent) en betrokken activisten. Zo konden we al rekenen op de medewerking van schrijver Tom Lanoye, Minister van Staat Annemie Neyts, prof. dr. Zana Mathieu Etambala, activiste Gia Abrassart van Café Congo en vele kunstenaars zoals Moussa Ndiaye en Starlette Mathata... De Waarheidscommissie vond tot nu toe plaats in Gent (2013), Kaapstad (2014), Antwerpen (2016), Mechelen (2017) en Brussel (2018).

Het is absoluut van belang dat de politiek inziet dat waarheidscommissies, zoals wij die al jaren in scene zetten, hét middel zijn om tot een catharsis en uiteindelijk tot verzoening te komen in de samenleving.

Het is absoluut van belang dat de politiek inziet dat waarheidscommissies, zoals wij die al jaren in scene zetten, hét middel zijn om tot een catharsis en uiteindelijk tot verzoening te komen in de samenleving. De vraag is alleen: hoe doe je dat precies zonder te verzanden in wat Marc Reynebeau een ‘academische oefening’ noemt?

Het gevaar is groot dat de Belgische staat opnieuw tijd en middelen gaat verliezen door het warme water te willen heruitvinden. Om dit te voorkomen doen wij, als Action Zoo Humain, een oproep aan Kamervoorzitter Dewael om met ons samen te werken.

Wij stellen graag onze expertise ter beschikking om de staat te helpen bij deze uitdagende taak. Het is tijd dat de kunsten serieus genomen worden als partners in het managen van morele crises van dit formaat. Wij zijn er niet alleen voor het vermaak, maar zijn juist gespecialiseerd in het samenbrengen van verschillende perspectieven en het tot stand brengen van de noodzakelijke catharsis. 

Als Action Zoo Humain hebben we ruime ervaring met interdisciplinair werken. Naast een wetenschappelijke, verzoenende en historische waarheid, is er in onze waarheidscommissies ook ruimte voor een artistieke waarheid. Die waarheid stimuleert creativiteit, verbeelding en visionair denken. Ze reikt alternatieven aan die, in tegenstelling tot vele goedbedoelde politieke initiatieven, veel meer doen dan de status quo bevestigen. Bovendien wordt er in het hedendaagse debat vaak een rookgordijn van complexiteit opgetrokken dat elke vorm van verandering in de weg staat. 

Het is tijd dat de kunsten serieus genomen worden als partners in het managen van morele crises van dit formaat

Wij zien het als onze taak om mensen, waarheden en ideeën te verbinden, waarbij uitwisseling en dialoog centraal staan. Dat leverde in de tot nu toe georganiseerde waarheidscommissies heel wat resultaten op. Zo werden er reeds een reeks aanbevelingen voor de overheid rond onderwijs, amnestie en restituties van gestolen koloniale kunst opgesteld. Ook kwamen er -voor het eerst in West-Europa- tijdens de lokale waarheidscommissies excuses van burgemeesters en schepenen van Gent, Brussel en Mechelen. 

Racisme is een structureel probleem dat geworteld is in ons koloniaal verleden. Als je blijft doen, zoals je het altijd al gedaan hebt, zal je blijven tegenkomen wat je altijd al tegenkwam.
 

Chokri Ben Chikha